 Wysłany: Pią 21:11, 20 Cze 2008 Temat postu: ŚCIĄGA na nawożenie |
|
| Może komuś się przyda na poprawce, przejrzyjcie bo jest kilka błędów literowych (spieszyłam sie pisząc ją w nocy przed egzaminem )
Rodzaje orek:I ZASADNICZE: 1Podorywka- o.płytka 8-12 cm, wykonywana bezpośrednio po zbiorze roślin. Zad -przykrycie resztek pożniwnych i przyspieszenie rozkładu -spulchnienie gleby(zahamowanie strat wody) -niszczenie chwastów, chorob i szkodników -ułatwienie wykonania następnej orki -przyoranie obornika lub nawozów wapniowych 2O.siewna- śr.głęboka 15-20cm, przygotowuje pole pod zaisew roślin ozimych, Zad: --dobre i silne pokruszenie skiby -dobre wymieszanie i spulchnienie wierzchniej warstwy uprawnej -dokładne dołożenie skiby, aby na dnie bruzdy nie bylo wolbych przestrzeni -niekkiedy przyoranie obornika i nawozów min 3.O.przedzimowa-ZIĘBLA- o głęboka 20-30cm, wykonywana późną jesienią, Zad: -spulchnia glebe -zwiększa pow,gl wystawionej na działanie mrozu przez pozostawienie skiby wysztorcowanej -niszczenie chwastów -wydobycie z głębszych warstw najdrobniejszych cząstek glebowych, które dostały się tam z warstw powierzchniowych -zwiększenie miąższości warstwy uprawnej oraz niszcze podeszwy płużnejm ( o ile jest) przez pogłębienie orki =niekiedy przykrycie obornika oraz nawozów min -doprowadzenie gleby do stanu, który ułatwia i przyspiesza wykonanie uprawy wiosennej II.O.UZUPEŁNIUAJĄCE 1 Odwrotka- śr.głęboka, przykrywająca obornik lub nawozu zielone, gł na glebach ciężkich 2Wiosenna- powoduje przesuszanie gleby, wykonywana w uzasadnionych przypadkach, np. gdy wiosna stosuje sie obornik, na glebach bardzo wilgotnych, przy uprawie roślin późnego siewu III.SPECJALNE 1 o.agromelioracyjna- bardzo głęboka, na gl lekkich 45cm, na gl ciężkich 60cm 2Terenów zadaniowych- stos do zaorania trwałych uzytków zielonych, wykonywana najczęsciej jesienią. UPRAWKI Uprawki zastępujące orkę: -pług talerzowy -brony talerzowe -glebogryzarki -pługofrezarki -łopata obrotowa Uprawki spulchniające i wyrównujące rolę: 1Kultywatorowanie- polega na głebszym spulchnianiu, kruszeniu i mieszaniu roli bez odwracania, Zad: -spulchnianie i wymieszanie zbyt zelżałej roli wiosną -niszczenie chwastów i skorupy gleb -wyciąganie rozłogów perzu -rozrywanie skib po orce zwł na glebach związłych -wymieszanie z rolą nawozów min, wymagających średnio głębokiego przykrycia -zastępuje orkę 2Bronowanie- płytkie, powierzchniowe spulchnienie roli. Stosuje sie po orkach i kultywat w celu wyrównania powierzchni roli i pokruszenia skib i brył Cel; -zmniejszenie strat wody z gleby przez ograniczenie parowania -niszczenie skorupy glebowej i chwastóe -mieszanie nawozów min z glebą -przyrycie nasion 3.Włókowanie- najpłycej działąjąca uprawka spulchniająca wtrównująca zaoraną rolę 4.Włoka- wyrównuje pow, roli, kruszy zaskompienie, wyrywa i zaspypuje wschodzące chwasty; wyrównanie roli przez włókowanie- zmniejszenie ogólnej pow. Parowania Uprawki ugniatające i kruszące rolę: 1wołowanie- zagęszcza określone warstwy roli, uprzednio zanadto spulchnione innymi urządzeniami, Cele: -poprawa stosunków wodnych -cząstki gleby dociskane do nasion -ugniecenie pow- dokładne wykonanie siewu płytkiego -przyspieszenie osiadania roli -niszczenie skorupy ZESPOŁY UPRAWEK: 1 Zesp. Upr Pożniwnych (podorywka +bronowanie) -przyoranie resztek pożniwnych i chwastów -zwiększenie wilgotności uprawianej warstwy -zwalczanie chwastów nasiennych i rozłogowych 2.Zesp.upr, przedsiwnych (orka śr+bronowanie,po3-4tyg siew, nawozów min) -przygotowanie roli do ziewu rośl -zniszczenie chwastów nasiennych -wymieszanie nawozów min lub przykrycie i przemieszanie obornika z rolą 3.Z.u.przedzimowych- celem jest wykorzystanie okresu zimowego do poprawienia struktury roli i nadania jej sprawności oraz do zmagazynowania max ilości wody 4.Z.u.wiosennych -zmniejszenie nieproduktywnego parowania wody -przyspieszenie przesychania i nagrzewania sie roli przez powierzchniowe spulchnienie -przykrycie i wymieszanie z glebą nawozów min -przygotowanie roli pod siew i sadzenie rośl 5.Z.u.pielęgnacyjnych(bronowanie, wałowanie) -zwalczanie chwastów -niszczenie skorupy gl -zmniejszenie parowania przez spulchnienie -obsypywanie roślin UPRAWA gleb lekkich -powinna chronić gl, przed wysychaniem, substancje org przez zbyt szybką mineralizacją -należy ograniczyc liczbę zabiegów uprawowych, które powodują -przewietrzenie gl, -obornik przyorywac o.przedzimową -uprawe wiosenną zaczynać jak najwcześniej Upr.gl.Ciężkich -zabiegi wykon przy optymalnej wilgotności -należy ułatwic wymianę powietrza -gł orka przezimowa warunkuje dobre działanie strukturotwórcze mrozu -wymagają stosowania energicznie działąjących narzędzi spulchniających (łatwo sie zakopiają i zbrylają) Uprawa gleb organicznych -do orki należy używać pługów z okładnicami śrubowymi, które dobrze odwracają ale nie kruszą skib, -orki powinny być płytkie, wały gładkie przyspieszają osiadanie gl -nie stosuje sie kultywatorów ani bron cięzkich upr gl mna terenach silnie urzeźbionych -powstrzymanie lub oslabienie spływu wody -zwiększ wsiąkania wody -poprawienie odporności wierzchniej warstwy na rozmywanie -okra w poprzek stoku -właściwy dobór roślin i zmianowanie Plon gł- rośliny, które najdłużej zajmują pole, mają najwięk znaczenie gosp i przynoszą najwięk dochód poplon-rośliny uprawiane po zbiorze wczesnego plonu gł,( letnie, ozimetzn miedzyplon) uprawa wspólrzędna- polega na równoczesnej uprawie na określonej pow róznych gat warzyw; polecana w gosp ekolog, uprawach biodynam, w ogrodach działk i przydomowych uprawa roli na terenach zieleni zalezy od: -powierzchni terenu -warunków glebowych -gat uprawianch rośl -terminu wykonywania prauprawy Trawniki:koszenie, nawożenie, likwidacja, zakładanie, Kwietniki:-uprawa kilka razy do roku, w miastach: zakłądanie zieleńców, skwerów na terenach zdewastowanych Systemy upr roli: -tradycyjna uprawa płużna -uprawa bezorkowa( bezpłużna) -siew bezpośredni w rolę nieuprawioną System upr płuznej (tradycyjny): -wiele różnorodnych uprawek -większenakłady pracy, czasu i energii -większy koszt uprawianej Systemy uproszczone- zmniejszaenuie energochłonnosci przy tworzeniu db warunków kiełkowania nasion -wzrost, rozwój i plonowanie rośl 1 ogranicznie liczby zabiegów uprawowych: herbicydy i nawadnianie 2.stso narzędzi o nowych konstrukcjach: glebogryzarki, brony wahadłowe, wały strnowe, agregaty uprawowe Syst. Uproszczone: 1.upr bezorkowa-orka zastęp uprawą glebogryzarki, zestawami uprawowymi biernymi i ozimymi 2upr konserwująca- łączy efekt ekonomiczny z dział proekolog 3.siew bezpośredni- w rolę nieuprawianą (uprawa zerowa):specjalne siewki, odpowiednie herbicydy, nawozy min. NAWOZY: naturalne: obornik, gnojówka, gnojownica, odchody zw ograniczne: komposty:gospodarskie, biodynamiczne; naw. Zielone Znacznie nawozów org: -podnoszenie żyzności gl, zawartości próchnicy, poprawa wł, fiz, chem i biol -wzbogaca gl w makro i mikro skl -zwiększa poj sorpcyjną -zwięk zawartośc CO2 -ograniczają wypłuk skł,pokarmowych Wpływ na wł, fizyczne: -spulchniające dział na gl.ciężkich -zwiększ zwięzłości gleb lekkich -zmniejszenie gęstości obj, gl -zwięk zaw. H2O -poprawa stos powietrznych i cieplnych -polepszenie struktury Wpływ na wł.chem: -uzupełnienie zapasów gl we wszystkie makro i mikro skł pokarmowe -wzbogacanie w CO2 -zwięk poj sorpcyjnej Wpływ na wł.biol: -zwięk zaw próchnicy -dostarczenie pokarmu dla org glebowych -zwięk liczby org gl OBORNIK- odchody zwierzęce: stałe +płynne+ściółka jakość obornika zależy od skł. Odchodów iściólki Skł chem obornika: -75% wody, 20% subst.org,3-5% zw.min w tym średnio:N-,05%, P2O5-0,3%,K2O-0,75%,MgO-,02%, CaO-0,4%, mikroskł Przemiany obornika podczas przechowywania: świeży obornik- niewłaściwy stosunek C:N w naszych warunkach klim, przeoranie obornika 2x w roku: jesień lub wiosna, przechowywanie -6miesiecy- przemianny zw. Azotowych i bezazot. Uzależnione od ilości powietrza w oborniku ( stopień ubicia), najkorzystniejsze przemiany umiarkowane tlenowe warunki. W oborniku luźno składowanym przeważają procesy tlenowe celuloza/skrobia/ligniny-zw.bezazot—drobnoustr/rozkład-->CO2+H2O+energia C6H10O5+6O2-->6CO2+5H2O -wew.pryzmy obornika- war.beztlenowe Ze.azotowe obornika: białko, mocznik, aminokwasy białko—war.tl/hydroliza-->aminokwasy--amonifikacja-->amoniak CO(NH2)2mocznik+2H2O-->(NH4)2CO3 węglan amonu (NH4)2CO3--->2NH3+H2CO3-->CO2+H2O war.beztlenowe: białko.mocznik----rozkład-->H2S siarkowodór Sposoby przechowywania obornika: w oborach pod zwierzętami na zwenątrz na gnojowni-oddzielone stałe od płynnych FERMENTACJazimna lub gorąca Wykorzystanie skł pokram z obornika przez rośliny w oborniku: zw. organiczne(przewaga, nie pobierane przez rośliny) +zw. Min -wykorzy przez rośl zalezy od szybkości rozkładu obornika: I rok wykorzy N i P – 25% K- 55% przeciętnie rośl wymagają 150 kg N*kg-1 Stosowanie obornika: raz na 3-4 lata w dawce 40-60 ton/ha Sposoby obliczania ilości obornika w gosp: 1 waga zw x 25 Gnojówka -to przefermentowane odchody płynne zwierząt, otrzymana jest w tzw płytkich gnojowniach, w których mocz jest odpr do zbiorników Skład: N-0,5% jako mocznik. P2O5- 0,05%. K2O- 0,8% + niewielkka ilość mikroelementow, czynne zw org tj. Auksyny i witaminy m.in. Wpływają na regeneracje i wzrost rośliny Zastosowanie: -pod wszystkie roślinuy, na wszystkich glebach, -na gl zadaniowe stos gnojówke przed deszczem, -rozcieńczoną można stos w szklarniach Gnojowica- zw płynnym obornikiem, -uzyskiwana jest w tzw oborach bezściółkowych -odchody zwięrząt (stałe i płynne) -fermentacja gnoj w war beztlenowych (niekorzyst) -stos na gl lekkie, przewiewne ! nie wolno stosować gnoj pod warzywa i krzewy jagodowe oraz w sadach- wzgledy higieniczne Dawka: 40 ton/ha (20-30 cm3/ha) Wartość zależy od: -gat zwierząt, ich żywienia, sposobu przchowywania, rozcieńczania wodą POMIOT PTASI- nawożorg szybko dizałający skł: H2O 55%, N-1,4, P2O5 1,2, K2O1,3, CaO 2,4, MgO 0,4 -b.dobry dodatek do kompostów, stos na wszystkie gl, pod wszystkie rośl, w szklarniach (ogorki róze) Fekalia_ odchody ludzkie -nie należy stos surowych fekalii, dopieor poprzekompostowaniu skl: mikro i makro skl, met, cięzkie, fosforany (proszki do prania), pozostalości (leki), NaCl. Komposty gosp: resztki rośl- liście, chwaty-rozlogi perzu, odpadki kuchenne, do prawidlowego rozkladu-optymalny stos C:N C:N 15:1 kompost dojrzaly, C:N 50:1 kompostowane zielone rosl Sklad kompostu N 0,6, P2O5-0,3, k2O 0,4 + pozostale jak w oborniku. Nawozy zielone: rośl uprawiane na przyoranie w celu uzyźnienia gl Zalety: -zwięk zaw próćhnicy i poj wodną gl -poprawienie struktury gl, , zbogacają gl w azot (rośl motylkowe) -przemieszczaja skl pokarmowe z glebszych warstw gl do wierzchnich -podwyzszaja aktyw mikrobiol gl -przedluzaja pokrycie gl roslinnoscia co przeciwdziala erozji i chroni przed wyplukiwaniem rozpuszczalnych skl min z gl -ograniczaja zakwaszanie Sposoby wykorzyst rośl na n.zielone: -przyoranie calych roślin(zasadne na gl lekkich i w pros ogrodniczej) -przyoranie resztek pożniwnych po wykorzyst i przeznaczeni gl masy częsci nadziemnych na pasze dla zw -przyoranie świeżych rośl, przywiezionych z innego pola. Rośl przeznacz na n.zielony:Motylkowe: łubin, peluszka, wyka, koniczyna Krzyżowe: gorczyca, rzepak, rzepik Trawy: żyto inne: facelia, gryka, słonecznik Najlepsze motylkowe, bo: wytw duża masę, weiążą wolny azot, sa żasobniejsze w skl, pokarm, wytw większy i glebszy syst korzeniow, mają wieksza zdol dpobierania skl pok ze zw trudno rozpuszcz niz inne rosl Terminy uprawy: -plon gl -poplony letnie -poplony ozime -wsiewki poplonowe -przedplony Plon gl-uprawione od wiosny do jesieni, stos przede wszystkim na gl lekkich i przepuszczalnych, zalecane : łubin żółty, łubin wąskolistny Poplony letnie- wysiew- lipiec do pocz sierpnia, przyoranie jesienią, na gl lekkich można przyorac również wisona, po wfcześnie zebranych warzywach, zalecane-bobik, łubiny Poplon ozime- wysiew we wrześniu, przorane w polowie maja, przesuszenie gl, dodatk0owa orka, zalecane : żyto, rzepak ozimy, wysiewki poplonowe-wysiwe latem w roslnę uprawian w plonie gl, przedplony- wysiwe wczesna wiosna, przyorane w maju, gorczyca, facalia, przesuszenie gl Makroskł C,H,O -z wody i powietrza; N,P,K,Ca,Mg,S Mikro skl: Fe,B,Cl,Mn,Cu,Zn,Mo,Co,Ni dla prawidlowego wzrostu niezb skl powinny: -wyst w formie dost dl arosl, w optym stężeniu, między stęż różnych skł w rozt gl musi wyst pewien stan równowago Zapotrzebowanie zalezy od: -gatunku i odmiany, fazy rozwojowej, dł okresu wegetacji, bud syst korzeniowego, wilgot gl i powietza, rodz podloza,zasob gl w skl pokarm, zmianowania upr rosl, wyst chorob i szkodnikow. Prawa nawozowe: 1prawo zwrotu(Boussiugoult)-aby gleba nie utracila żyzności konieczne jest zwacanie jej wszystkich skl pokarm pobranych przez rosl 2.Nowe p.zwrotu(Voisiu)-aby gl nie utracila żyznosci konieczne jest zwracanie jej zw przyswajalnych, które znikaja z niej w nastepstwei stos nawozów min, zawierajacych 4 post pierwiatki NPKCa 3P.minimum(Liebig)-Wysokośc plonu jest proporcjonalna do ilosci skl pokarmowego znajdujacego sie w gl w niedost ilosci w stos do potrzeb rosl czyli w minimum 4P.maksimum (liebig)-nadmiar substancji przyswajalnej w gl ogranicza skutki dzialania innych subst i w nastepstwie powoduje obnizke plonu 5.p.pierwszenstwa wartości biologicznej (Voisiu)-stos nawozow musi miec na celu przede wsyztskim poprawe wartosci biologicznej plonu, ktora ma wiekszeznaczenie aniezeli jego wysokosc. Azot w glebie: ogólna zawartość 0,02-0,4% 95-99% azotu glebowego w wierzchniej warstwie Formy azotu:-organiczny-95-99% dostepny po mineralizacji subst organiczne -mineralny1-5% -( N-NH4, N-NO3) -gazowy( w powietrzu gl azot elementarny) i tlenki N2O, NO,NO2, w pow atm 78% Źródła:- resztki rośl, obornik i inne nawozy org, nawozy min, wiązania wolnego azotu przez bakterie, opady atmosf Wykorzystanie: z nawozów min max 80%, z nawozów org w 1 roku 25%, z opadami atm dostaje si edo gleby do 40kgN/ha Biologiczne wiazania azotu: baketrie brodawkowe do 200kgN/ha/rok i wolno żyjące ok 20kgN/ha/rok NH4+ -pobierany przez rośl i drobnouistroje, sorbowany wymiennie i nie wymiennie, nitryfikacja, utlenianie NO3—pobierany przez rosl i drobnoustroje, wypłukiwany, amonifikacja, denitryfikacja. Przemiany zw azotu w gl: Proteoliza- uwalnianie azotu aminowego ze zw organiczne Amonifikacja- redukcja azotu aminowego do amoniaku Norg-->R-NH4+CO2+inne produkty+energia, powstaje: R-NH2+H2O-->NH3+ROH+ energia uwolniony amoniak łatwo ulega utlenieniu do No2 i No3 Nitryfikacja- biologiczne utlenienie amoniaku do azotanów (war.tlenowe) 2NH4+3O2-->2HNO2+2H2O+2H powst: 2HNO2+O2-->2H+2NO3 Denitryfikacja-redukcja azotanów przeproadzana przez drobnoustroje prowadzi do uwolnienia azotu przebiega w war beztlenowych NO3-->NO2-->NO-->N2O-->N2 Straty azotuL -wynoszenie z plonami, wymywanie azotu (ok80kg/ha/rok zalezy od rodzaju gl, dawki nawozu azot, gat rosliny), utlenianie do atmosf amoniaku 50kg/ha/rok, dnitryfikacja, erozja wodna FOSFOR w gl: ogl zaw:0,03-3% średnia zaw fosforu oólnego w gl min: 60-70% W ZW MIN, 30-40% W ZW ORG Mineralne zw fosf ogolnego:- rozp w wodzie, zw trudno rozp, zw,b.trudno rozp. Organiczne zw fosforu:fityna, kw.fitynowy i jego produkty, kw.nukleinowe, kw fosforotłuszczowe, lecytyna, nukleoproteidy, resztki roslinne i zw, próchnica Formy:-aktywna w rozt, gl jony PO4,HPO4,H2PO4, rozpusz,org zw fosforu np. estry kwasów fosforowych -ruchomy-fosforany zaadsorbowane na pow uwodnionych tlenkow Fe i AL min ilastych, subst org, swieżo stronconych bezpostaciowe fosforany Ca, Fe, AL -zapasowy-stracone fosforany, które uległy krystalizacji. Wykorzystanie przez rośliny z nawozów ok 25% Zawartość fosforu zalezy od:- odczynu, poziomu przyswajalnego fosforu, wilgotności gl, rośliny, sposobu umieszczania nawozu w gl. Pobieranie fosforu przez rośliny: H2PO4 (z tego naj do 7ph)HPO4 od 7pH, z niektorych polaczen org Czynniki wpływajace na dostepnośc P: fizyczne (wilgotnosc, temp, sklad mineralny, struktura gl), chem(odczyn, materai orgm hydroksytlenki, Al, Fe, Interakcje z innymi jonami), nawozowe( forma chem, rozpusazczalnosc w wodzie), biolog( aktywnosc roslin, mikroorganizy, mikoryza) POTAS- ogol, zaw 04-2,5% Formy:mineraly krzemianowe i glikokrzemianowe90%, zw.org, potas roztworu glebowego 1%, potas wymienny1,5-5%,potas niewymienny Źródła:minerały potasowe (skalenie alkaliczne, muskowit, biotyt, illit, chloryt, montmorylonit, werikulit, plagiklazy), nawozy org i min, opady atmosf ok 3kg rej przemysl, 12 kg/ha rej rolniczy. Straty zależą od: ilości cz spławialnych a przede wszystkim od zaw koloidów, odczynu, wielkosci opadow atm, sposobu użytkowania gl, wielkosci dawki , rodzaju oraz terminu stosowania nawozow potasowych lub innych, erozji, wielkosci plonów. Czynniki organiczajace pobieranie: niskie temp, susza glebowa, zbyt niski lubi zbyt wysoki odczyn gl, nadmierne zagęszczenie glebyu w strefie ukorzeniania sie, niedost odżywnianie rosl azotem, niewłasciwy ilosciowy stos kationow Ca, Mg,Na, NH4 do jonow potasu. Ilosc pobranego potasu 40-250 kg zalezy od: gat rosl, zaw przyswajalnego potasy, zaw innych jonow, odczynu, wilgot, aktuwnosci biolog gl, aeracji gl MAGNEZ w gl – ogol zaw 0,1-2,0% Formy:-ruchomy-wymienny w ks aktywny-rozpuszcz w roztw gl -trudno dost – strukturalnie zw w siatce krystalicznych min oraz zasorboeany w min ilastych typu2:1 -zawarty w zw organicznych Źródła: wietrzenie min, mat org, nawozy min i org, opady atmosf, Czynniki powod ubozenie gl w Mg: opad atm- wymywanie, sorpcja niwymienna, biolog, chem, krystalizacja żeli. Czynniki wpływajace na zawarttosc Mg w rośl: naturalna zasobnosc gl w formy Mg przyswajalnego, odczyn nagromadzenie zw fluoru w srodowisku, kwasne deszcze, gat, wiek i część rośl, pora roku, obecnosc innych kat w roztw glebowym, antagonizm i synergizm Wapń -cał zaw 0,3-1,5% Formy:- skł min, sole rozp ( ł- azotany,chlorek, dwuweglan, T-węglan, siarczan, fosforan), jony wapnia w roztw gl, mat org, wapn w ks Wapniowanie-zapewnia roślinom odpowiedni odczyn i poprawia właściwości fizyczne gl oraz przywraca utracone ilości wapnia źródła: min pierwotne, niektore nawozy min i org, opady atm, nawozy wapniowe. Straty: wymywanie przez opady, erozja wodna lub wietrzna, odprowadzanie z plonami pobieranie: w formie jonu Ca2+ z soli wapniowych rozpuszcz w roztw gl lub bezposr z ks zalezy od: zawartosci Ca wymiennego, stopnia wysycenia Ca KS, rodzaju koloidów gl, ilości i rodzaju unnych zaadsorboiwanych kationów, zaw w gl niektórych skł, gat rośl pob obniżają: duże dawki K+, Mg i jony NH4, a zwiekszaja pob: niewielkie dawki Mg i jony NO3 Mikroelementy:żródła – skala macierzysta, subst org, środki och roślin, nawozy min i org, zanieczyszczenia środowiska Wzrost znaczenia-wyczerpanie gl z przyswajalnych form- zwiekszajacy sie poziom nawozenia NPK, wyprowadzenie ochrony dajacych wysokie plony, systematyczne odkwaszanie gl kwasnych, stos nawozów min skoncentrowanych Niedost zaopatrzenie: obnizenie plonow, pogorszenie jakosci plonów, wyst objawow chrobowych. Czynniki wpływajace na zawartosc mikroel: ks, pH gl, potecjal okydoredukcyjny Rola-powierzchniowa warstwa gl, na którą bezposrednio działają narzędzia i maszyny uprawowe tekstura roli- właściwy sposob ułozenia gruzełków, trwałość agregatów zdolnośc do utrzymania przez poszczególne agregaty określonej wielkosci i kształtu. Porowatosc- to suma wszystkich wolnych przestworów w jednostce objetości gl, które zajete sa przez wode lub powietrzne |
|
